Identiteitsproblemen
Wie ben ik, wat ben ik?
Heeft niet iedereen zichzelf deze vraag weleens gesteld? In onze tiener tijd, de periode dat we op de middelbare school zaten of verder gingen met leren/werken. De meesten onder ons hebben zichzelf wel eens afgevraagd wie ben ik eigenlijk en wil ik wel die persoon zijn? We hebben vragen als: ‘wat wil ik?’, ‘wat kan ik?’ en ‘waar sta ik?’. We kunnen niet zeggen dat identiteitsproblemen alleen liggen bij pubers/tieners, ook volwassenen lopen hier tegenaan.
Wat is identiteit
Om te begrijpen wat identiteitsproblemen zijn, is het allereerst van belang om te begrijpen wat identiteit is. De identiteit is, eenvoudig gezegd, alles wat er voor zorgt dat we uniek zijn. We hebben veel verschillende eigenschappen, normen en waarden, leeftijd, uiterlijk, ideeën, gedachtegangen, die ervoor zorgen dat we een uniek persoon zijn. De identiteit wordt dus gedeeltelijk door onszelf gevormd, maar ook door het beeld dat anderen van ons hebben. Het (h)erkennen en accepteren van deze identiteit is de basis voor een gezonde ontwikkeling. Ook is het belangrijk dat eigenschappen van deze identiteit al op jonge leeftijd herkend, gewaardeerd en gestimuleerd worden. Wanneer dit niet gebeurt, kan dit leiden tot problemen op het gebied van de identiteit.
Hoe uit het zich
Iedereen heeft zo zijn eigen kwaliteiten, normen en waarden. Bij het ouder worden ontwikkel je je eigen identiteit onder invloed van allerlei factoren zoals opvoeding, aanleg en de omgeving waarbinnen je leeft. Wanneer er ergens in deze ontwikkeling een kink in de kabel komt, levert dat, zoals we hierboven al lazen, identiteitsproblematiek op.
Klachten zoals deze komen dan voor:
- Onzeker zijn, weinig eigenwaarde hebben
- Gevoelig voor kritiek
- Moeite hebben in het omgaan met emoties
- Moeilijk contact maken met anderen
- Moeite hebben met keuzes maken
- Moeilijk voor je eigen mening kunnen opkomen
- Onduidelijkheid over seksuele geaardheid
Identiteitsproblemen duiken bijvoorbeeld de kop op bij het maken van een keuze voor werk of studie of als je zelfstandig gaat wonen en loskomt van je ouders. De problemen doen zich vooral voor tijdens de puberteit en de adolescentie, aangezien in deze periode veel veranderingen plaatsvinden.
Identiteitsproblemen kunnen zich uiten in:
- problemen met intimiteit
- vervaging van het tijdsperspectief
- gebrek aan concentratie en inzet ten aanzien van school of werk
Problemen met het zelfbeeld
Dit kan zich uiten in:
Het ervaren van problemen met het contrast tussen hoe iemand anders jouw ziet en hoe jij jezelf graag zou willen zien; Het bemoeilijken van het verkrijgen van een consistent zelfbeeld door verschillende persoonlijke ervaringen die aan concrete rollen en situaties gebonden zijn; Het uitblijven van een identiteitskeuze doordat zinvolle aanknopingspunten, om relevante informatie over jezelf tot een coherent zelfbeeld te smeden, ontbreken; Problemen met het zelfbeeld zullen in de meeste gevallen samenhangen met het niet kunnen komen tot keuzes.
Problemen met de seksuele geaardheid
Dit kan zich uiten in:
Het ervaren van meer emotionele problemen tijdens de adolescentie; Niet of nauwelijks kunnen praten met leeftijdsgenoten over gevoelens; Eenzaamheid en zich geïsoleerd voelen van leeftijdsgenoten; Het gemis van voorbeelden van mensen die ook dergelijke gevoelens hebben en bij wie je herkenning zou kunnen vinden (je ervaart jezelf als afwijkend); Negatieve reacties vanuit de omgeving (bijvoorbeeld afstandelijk, denigrerend, agressief); Weinig steun ervaren van familie/gezin (bijvoorbeeld ontkennen of doodzwijgen van jouw geaardheid door je ouders); Problemen met de seksuele geaardheid zullen in de meeste gevallen samenhangen met het niet kunnen komen tot keuzes.
Problemen met de genderidentiteit
Dit kan zich uiten in:
Ontevredenheid met en het niet accepteren van je eigen sekse; De wens om tot de andere sekse te behoren; Vertonen van cross-gendergedrag; Een afkeer hebben van activiteiten die bij je eigen sekse behoren; Een hang naar activiteiten hebben behorend bij de andere sekse; Verdriet en boosheid over de dagelijkse conflicten met je ouders over het cross-gendergedrag; Slechtere sociale relaties met leeftijdsgenoten (vooral jongens); Het als bedreigend ervaren van de secundaire geslachtskenmerken; Problemen met de genderidentiteit zullen in de meeste gevallen samenhangen met het niet kunnen komen tot keuzes.
Begeleiding bij identiteitsproblemen
Hierboven hebben we verschillende identiteitsproblemen geschetst.
De begeleiding bij identiteitsproblemen is er vooral op gericht om je te helpen met het (opnieuw) ontwikkelen van je identiteit. Zo wordt vaak aandacht geschonken aan het verbeteren van een negatief zelfbeeld, maar ook aan het leren maken van keuzes. De gesprekken zijn bedoeld om je te begeleiden in je eigen proces om je identiteit zorgvuldig op te bouwen. Hierbij zal je vooral zelf aan het werk zijn, waarbij je daarnaast de ondersteuning en begeleiding krijgt van een psycholoog.